Op het gebied van data en Artificial Intelligence (AI) is de varkenssector bezig met een inhaalslag. De eerste stappen zijn gezet, maar er is nog veel te winnen. Dat bleek tijdens een inspirerende bijeenkomst in de Heische Hoeve in Loosbroek op 14 mei over de toekomst van de digitale varkensketen. Centraal stonden het gebruik van data en de perspectieven voor AI en ChatGPT, toegepast op agri en food. “Er liggen volop kansen voor de sector”, concludeerde gespreksleider Koen van Bergen, directeur van Vion Farming Benelux.
Ruim dertig partners uit de agri- en foodsector zijn deze middag uitgenodigd voor de bijeenkomst. Deze is georganiseerd door AgriFoodInnovation (AFI), Connecting Agri & Food en Vion Food Group en mede mogelijk gemaakt door de Regio Deal Noordoost-Brabant. De gezamenlijke ambitie is het realiseren van een systeemdoorbraak in de keten van productie, verwerking en afzet van varkensvlees met de inzet van technologische innovatie. In twee projecten binnen de businesscase Slimme Varkensketen bundelen ketenpartijen de krachten om gezondheid, welzijn en vleeskwaliteit van de dieren te verhogen. In twee rondes kwamen beide projecten tijdens de bijeenkomst aan bod. De laatste ronde was gewijd aan de toekomst van AI in de agrifoodsector.
In het project ‘Slimme Varkensketen – sturen op kwaliteit’ zoekt het projectteam naar een manier om de vetkwaliteit van varkensvlees te sturen. Fransen Gerrits, Vion Food Group en Topigs Norsvin werken samen aan een methode om de vetkwaliteit in de slachterij te kunnen meten. Hiervoor is een contactloze NIR hyper spectraal camera-inspectie ontwikkeld. “Wat we al hebben bereikt, is dat het innovatieve systeem aan de slachtlijn werkt”, vertelt projectcoördinator Angela van der Sanden van Connecting Agri & Food in een korte pitch. “De camera meet in-line het vetgehalte van 1.300 karkassen per uur. Aan de hand van de data kan de varkenshouder met voer en genetica sturen op de vetkwaliteit. Zo kunnen we vraag en aanbod beter op elkaar afstemmen en de faalkosten verminderen.”
‘De consument wil graag een mooi speklapje zien. Daarvoor is een goede vetkwaliteit noodzakelijk’
Mooi speklapje
In het eerste tafelgesprek van de bijeenkomst gaan Bart Peijnenburg (Vion Farming), Jeroen Keunen (Vision Partners), Roos Vogelzang (Topigs Norsvin) en Jan van Haperen (Fransen Gerrits) hier verder op in. Waarom het zo belangrijk is om te kunnen sturen op de vetkwaliteit van varkens? “De consument wil graag een mooi speklapje zien, met goede structuur en de juiste vlees – vet verhouding en verdeling”, zegt Bart Peijnenburg, ketenspecialist bij Vion Farming. “Daarvoor is een goede vetkwaliteit noodzakelijk. Met deze nieuwe technologie kunnen we daarop sturen, zonder dat er bijvoorbeeld voor ieder te bemeten karkas monsters genomen moeten worden.”
Voerproeven
Met de data in de hand kan de varkenshouder de vetkwaliteit gaan beïnvloeden. “Met voer kan dat door te sturen op het joodadditiegetal in het vet van het varken”, vertelt Jan van Haperen, hoofd Nutritie bij veevoerbedrijf Fransen Gerrits. “Daarvoor moet je sturen op het aandeel onverzadigde vetzuren in het voer. Hoe lager dat aandeel, des te beter de vetkwaliteit. Dat hebben we in twee voerproeven bij Schothorst Feed Research aangetoond. Daarbij wilden we extreme verschillen creëren. Zo konden we testen of die ook met de camera te meten waren. Dat was dus het geval.”
Goede samenwerking
Jeroen Keunen, General Manager van Vision Partners, zegt verrast te zijn door de goede samenwerking in de keten. “We hebben met de camera nogal wat proeven moeten doen aan de slachtlijn bij Vion in Boxtel. In een productieomgeving is het niet altijd eenvoudig om hiervoor mensen mee te krijgen, maar we kregen alle medewerking. Daaruit blijkt de innovatieve instelling van Vion.”
“Dat we in een relatief korte tijd van een proefopstelling naar een vaste inlijnstechniek zijn gegaan, is wel uniek”, reageert Peijnenburg. “En dat we nu ook met realtime data kunnen gaan terugkoppelen naar de varkenshouder, is echt innovatief en verrassend voor de sector.”
‘We hebben twee keer zoveel genetische variatie gevonden als we hadden verwacht’
“Wat mij verrast is dat we twee keer zoveel genetische variatie hebben gevonden als we hadden verwacht”, zegt Roos Vogelzang, onderzoeker en adviseur genetica bij Topigs Norsvin. “De volgende stap is om met de resultaten van de ringtest de meetwaarden uit verschillende systemen beter met elkaar te kunnen vergelijken. Zo kunnen we beter gaan voorspellen wat de vetkwaliteit van de dieren is op het moment dat ze geslacht worden.”
Dat je ook met voer kunt sturen op de vetkwaliteit, blijkt al uit de proeven. “Een vervolgstap is om de praktijkproef een heel jaar rond te draaien, omdat seizoensinvloeden ook een rol spelen”, zegt Jan van Haperen. “Interessant is ook om te bekijken of op basis van wat er in de stal staat, te voorspellen is welke soort varkens je gaat leveren. Dan gaan we nog een stap verder.”
Beloningssysteem
Uiteindelijk is het de bedoeling om te komen tot een verwaardingsmodel. Een soort beloningssysteem, waarbij varkenshouders uitbetaald worden voor dieren naar rato van de vetkwaliteit. Degene die niet voldoet aan de gewenste specificaties van de klant, zou dan een negatieve incentive krijgen. Door varkenshouders te stimuleren om meer te gaan sturen op de vetkwaliteit, kan meer van het dier nog beter verwaard worden. Dat betekent een hogere opbrengst voor de boer en een betere vleesverwaarding.
In het project ‘Slimme Varkensketen – sturen op diergezondheid’ onderzoeken Hendrix Genetics en Vion Food Group aan de hand van data hoe ze de gezondheid en het welzijn van varkens kunnen verbeteren. De Slimme Stal-klimaatsensor brengt hiervoor 24/7 het stalklimaat in kaart brengt. De sensor verzamelt data over het ammoniak- en CO2-gehalte, de temperatuur en de luchtvochtigheid. “Door deze data door de keten heen te verbinden, bekijken we hoe we op de gezondheid en het welzijn van de varkens kunnen sturen”, vertelt projectcoördinator Angela van der Sanden tijdens de tweede pitch. “We hebben kunnen aantonen dat er een relatie is tussen het stalklimaat en de groei van de dieren: een stabieler klimaat geeft een hogere groei per dag. Bovendien is het positief voor het welzijn van de dieren om in een omgeving met een goede luchtkwaliteit te leven.”
‘Een varkensbedrijf kan technisch best goed draaien, terwijl de luchtkwaliteit niet goed is’
Beter inzicht
Voor het tweede tafelgesprek schuiven aan: Kristel Mulder (Connecting Agri & Food), Bart Peijnenburg (Vion Farming), Tom Derikx (varkenshouder), Peter van der Voorst (klimaatspecialist) en Abe Huisman (Hendrix Genetics). Ook hier de waarom-vraag: waarom is het belangrijk om te sturen op diergezondheid? “Een gezond dier groeit goed”, reageert Bart Peijnenburg, ketenspecialist bij Vion Farming. “Een goede gezondheid is goed voor het dierenwelzijn, en daarmee ook voor de keten.”
Varkenshouder Tom Derikx bevestigt dat. “Door de klimaatsensor heb ik nu makkelijker en meer inzicht in het klimaat en de luchtkwaliteit in de stal. Met een paar instellingen hebben we het klimaat verbeterd, en dat zie ik terug in de resultaten.”
Grote verschillen
De verschillen tussen het ene en het andere bedrijf kunnen fors zijn, vertelt klimaatspecialist Peter van der Voorst. “Een varkensbedrijf kan technisch best goed draaien, terwijl de luchtkwaliteit niet goed is. Door zo’n bedrijf te bezoeken, zien we in de stal hoe het anders kan. In overleg met de varkenshouder stellen we dan de klimaatcomputers anders in; bijvoorbeeld temperatuur omlaag, ventilatie omhoog. Dan zie je in een relatief korte tijd een enorme verbetering optreden. Ik zeg altijd: hang die sensor gewoon in één afdeling in je bedrijf. Dan zie je dat mensen die eerst terughoudend waren, omgaan. Want in die stal wordt het veel aangenamer, voor de dieren én voor henzelf.”
Heel veel data
Data is dus het toverwoord om te sturen op diergezondheid. Abe Huisman, directeur bij Hendrix Genetics, is nauw betrokken bij het project. “We hebben tot nu toe vooral heel veel data bekeken. Studenten van JADS (Jheronimus Academy of Data Science, red.) in Den Bosch zijn ermee aan de slag gegaan. En we hebben ook hackathons georganiseerd. Wat het complex maakt, is dat we proberen iets te zeggen over het leven van het varken op basis van de kenmerken aan de slachtlijn. Maar om de relatie tussen de beschikbare data en de diergezondheid statistisch te kunnen aantonen, hebben we veel meer data nodig.”
De grootste uitdaging volgens Huisman is het verzamelen van data die voor meerdere stakeholders relevant zijn. “Tegenwoordig gaat het over wat de consument wil. Het dier moet gezond zijn, kunnen omgaan met verschillende omstandigheden en in een groep kunnen functioneren. Onze focus moet dus veel breder liggen dan op het boerenerf alleen.”
‘Tegenwoordig gaat het over wat de consument wil’
Individueel monitoren
Het plan is om nog een veldproef te doen, om de varkens individueel te monitoren op temperatuur en activiteit. Dat gebeurt met een nieuwe technologie, waarbij ieder varken een sensor aan het oormerk krijgt. De onderzoekers hopen op die manier een link te kunnen leggen tussen gezondheid en wat uiteindelijk in het slachthuis gemeten wordt. “Ik ben heel benieuwd naar die nieuwe proef”, zegt Kristel Mulder, specialist Veehouderij & Data Analyse. “Vanuit Connecting Agri & Food kijken we naar het effect van stalmanagement op het stalklimaat. We zien dat bijvoorbeeld het ventilatiesysteem, het materiaal van tussenwanden en een bepaald soort voer al een heel groot effect hebben. Dat biedt perspectief voor de varkenshouder om met het klimaat te kunnen ‘spelen’.”
Daarnaast valt er nog meer te meten dan alleen de luchtkwaliteit in de stal, geeft Tom Derikx aan. “De dieren geven zelf ook een hoop signalen af die we kunnen oppakken. Denk aan hoesten en het liggedrag. Als we al die data koppelen, krijgen we nog meer inzicht in de diergezondheid.”
Het laatste deel van de bijeenkomst ging over de vraag wat de toekomst van AI is in de agrifoodsector. Na een inspiratielezing door Jeroen van Megchelen van Vanilla Gorilla over de toepassing van AI en ChatGPT, volgde een interactief gesprek met de zaal onder leiding van Angela van der Sanden van Connecting Agri & Food. Dit gebeurde aan de hand van stellingen, waarop de deelnemers via Mentimeter konden reageren.
Welke mogelijkheden zie je om met AI de agrifoodketen verder te verduurzamen?
De reacties variëren van verhoogde efficiëntie, koppelen van ketendata en arbeidsbesparing tot waste reductie, voorspellen en ketenoptimalisatie. “Ik denk dat AI kan helpen om verschillende partijen in de keten beter te laten samenwerken, omdat je een betere uitwisseling van data kunt creëren”, licht de afzender van de laatste reactie toe.
Hoe kan AI een bijdrage leveren aan het delen van data door ketenschakels heen?
Door data om te zetten naar informatie, reageert een deelnemer. Door relaties en verbanden te duiden, zegt een ander. Zekerheid dat informatie binnen de keten blijft, aldus een derde. “Het schrikt me af om alles zomaar te delen, dus ik vind het belangrijk dat informatie betrouwbaar behandeld wordt”, legt de afzender uit.
Jeroen van Megchelen vertelt dat daar autorisatiemodellen voor zijn ontwikkeld. “Om te controleren welke data input wordt, zodat niet alles zomaar op straat komt te liggen. We gebruiken daar ook gesloten AI-omgevingen voor. En we markeren de data met labels, zodat je als je output krijgt van een AI-model kunt zien op basis van welke data dat gebeurt. Zo kun je de input én de output van het model controleren.”
Voor welke (toekomstige) activiteiten in de agrifoodsector zou je AI in willen zetten?
Ook bij deze vraag lopen de reacties sterk uiteen. Van voeroptimalisatie tot keteninformatie tussen schakels delen. En van gezondheidsmanagement tot patronen herkennen. “Ik denk dat wij nog niet goed weten wat AI is”, reageert een deelnemer. “We hebben net een inspirerend verhaal gehoord Maar hoe wij dat in onze eigen werkomgeving kunnen toepassen, is best lastig.”
“We lopen achter in de agrarische sector”, stelt een andere deelnemer vast. “Ik denk dat wij snelheid nodig hebben om AI te gaan toepassen op alle onderdelen in de keten.”
Een volgende bijeenkomst over de toekomst van de varkensketen vindt plaats in het najaar, tijdens AFI’s safaritour: Destination Agritech. Meer informatie hierover volgt na de zomer.
Slimme Varkensketen is een van de Moonshots van AgriFoodInnovation en wordt mogelijk gemaakt door Regio Deal Noordoost Brabant.
Dit artikel verscheen in de nieuwsbrief van AgriFoodInnovation van juli 2024. Ontvang je onze nieuwsbrief nog niet? Meld je dan hier aan en mis niets.
22 november 2024 – AgriFoodInnovation is een van de icoonprojecten van AgriFood Capital. Vandaag verscheen onderstaand artikel in de nieuwsbrief van Agrifood Capital. De cross-over tussen hightech, data en…
Vier jaar van grensverleggende innovaties. Dat is het gedroomde resultaat van het AgriFoodInnovation-programma Regio Deal Noordoost-Brabant. Met een heuse Safari Tour langs onze drie businesscases sluiten we het programma op…
Op 4 december 2024 vindt het Regio Deal event ‘De Kracht van Samen in de regio’ plaats. Het is een feestelijk moment waarop Team Regio Deal Noordoost Brabant graag terugblikt…