Werkbijeenkomst ‘Verdienen met insecten’ werkt verbindend

‘Het bieden van continuïteit is extreem belangrijk’ 

De insectensector heeft de potentie om uit te groeien tot een sector met impact. Tegelijkertijd is de sector nog jong en kampen telers met de afzet van hun insecten. Om tot duurzame businessmodellen te komen, is het nodig dat bedrijven uit de hele keten gaan samenwerken. Concrete stappen hiertoe werden op 27 maart gezet tijdens de werkbijeenkomst ‘Verdienen met insecten’ in het provinciehuis in Den Bosch. 

De bijeenkomst is een vervolg op het rondetafelgesprek in juni 2023. AgriFoodInnovation (AFI) tekent voor de organisatie, samen met New Generation Nutrition (NGN), Network for Insect Knowledge (NIK) en de provincie Noord-Brabant. Uitgangspunt van de bijeenkomst is dat bedrijven in de keten aan zet zijn voor een goede businesscase. De vraag is dan: wat is hiervoor nodig? “Vanuit de markt is de roep groot om vraag en aanbod bij elkaar te brengen”, zegt Petra van den Hengel, manager van NIK, in haar welkomstwoord. “Ook bleek uit de vorige bijeenkomst dat er een duidelijke boodschap moet komen vanuit de sector richting de consument. Over dit laatste komen wij – partijen uit de insectensector, gefaciliteerd door het NIK Foodvalley NL – binnenkort met een roadmap, om onze gezamenlijke boodschap aan de man te brengen. Over het eerste gaan we het vandaag hebben.”

Gezamenlijke ambities
In twee werksessies buigen spelers in de insectenketen zich over drie thema’s insectenproducten voor humane consumptie, petfoodproducten op insectenbasis en gebruik van insecten in pluimveevoer. De vragen daarbij zijn: wat hebben toeleveranciers, producenten en afnemers in de keten nodig om tot nieuwe businesscases te komen. Waar liggen de gezamenlijke ambities? Wat zijn de randvoorwaarden voor samenwerking? Zit er al een commitment in? Wat willen partijen zelf investeren om tot een oplossing te komen? En zijn er activiteiten die ze samen al kunnen ondernemen?

‘Alle partijen in de keten zien in de afzetkant de grootste uitdaging’

Goed georganiseerde keten
Voor alle thema’s is de inzet een gezonde en rendabele sector. Belangrijk hiervoor is dat er een goed georganiseerde keten is, waarbij elke schakel een eerlijke boterham verdient. Nog een overkoepelende uitdaging is voldoende afzetmogelijkheden. “Alle partijen in de keten zien in die afzetkant de grootste uitdaging”, zegt Willem van Hoof van innovatiebureau Bluehub, die het proces om te komen tot businessmodellen modereert. “Begrijpen wat de behoeften in de markt zijn en daarop goed inspelen is essentieel. En ook: zorgen dat je daarin ongevoelig wordt voor fluctuaties en trends, om potentiële risico’s te vermijden. Het bieden van continuïteit is dus extreem belangrijk.”

Humane consumptie
Voor de insectenteelt voor humane consumptie is de grootste uitdaging om de juiste markt te bepalen en te bekijken welke soort producten daarbij passen. Moeten de pijlen worden gericht op foodservices, retailers, de individuele consument? Van Hoof: “De volgende vraag is dan: hoe gaan we op basis van de behoeften uit de markt de keten opbouwen en het aanbod organiseren? En wat is de marktpropositie die hierop aansluit? Gaat het de consument om de nutritionele voordelen van het eten van insecten, om duurzaamheid, om het culinaire aspect? Dat zijn drie heel verschillende categorieën, die allemaal om een andere manier benadering vragen.”

Direct communiceren met consumenten als eindgebruikers is volgens de werkgroep een goed idee, zo blijkt tijdens de sessie. Voor een marktonderzoek naar dé consument die in is voor insectenproducten, is genoeg animo. Ook de mogelijkheid om onder één gezamenlijk merknaam te gaan opereren om de kwaliteit te waarborgen, valt in goede aarde.

‘Het mag klein beginnen, maar wel heel consistent’

Petfoodproducten

Bij de petfoodproducten op insectenbasis speelt een vergelijkbare uitdaging. Ook hier gaat het om het bepalen van de behoeften van de afnemer en de vraag op welk type niche je de producten richt. “Om hier meer inzicht in te krijgen, is het nodig dat de petfoodfabrikanten ook aan tafel komen”, zegt Van Hoof, “want ook bij petfoodproducten moet de keten weten waar het de afnemer om te doen is. Is voeding op basis van insecten makkelijker verteerbaar voor de hond of kat? Gaat het de eigenaar om het positieve effect op allergene reactie? Of gaat het om duurzaamheid? Hoe zit het met de prijsvoering ten opzichte van ander diervoer? Dus ook hier weer: begrijpen waar de behoeften van de petfoodfabrikanten zitten als het gaat om de specificaties voor de ingrediënten die zij nodig hebben.”

Op basis daarvan kun je kijken hoe er een eerlijk verdienmodel voor kwekers mogelijk is. Omdat het bij petfood om grotere volumes gaat, is het opzetten van een keten met meerdere producenten en fabrikanten gewenst. Daarover zijn de deelnemers aan deze werkgroep het eens. Van Hoof: “Het idee is dat de kwekers volgens dezelfde specificaties produceren en tegen dezelfde prijzen leveren aan de fabrikanten. Dat mag klein beginnen, maar wel heel consistent, met een afnemer die een commitment kan geven op een continue vraag. Van daaruit kun je geleidelijk aan gaan groeien.”

‘Door de krachten te bundelen, vormen partijen een transparante keten’

Pluimveevoer
En dan het gebruik van insecten in pluimveevoer. Hierbij draait het om het verduurzamen van de keten en het bijdragen aan dierenwelzijn. Deze werkgroep boog zich over de vraag hoe de individuele pluimveehouder met niet al te veel extra moeite een continue stroom van levende larven kan creëren als bijvoer voor zijn kippen. “Dan kun je denken aan een teeltsysteem op de pluimveehouderij zelf, als eigen voerproductiefaciliteit”, aldus Van Hoof. “Een andere optie is een kleine toeleverende industrie, die levert vanuit één centraal punt of vanuit meerdere larvenkwekers.”

De deelnemers in de werksessie bedachten het concept van de vrolijke kip. Die krijgt circulair voedsel met een lagere CO₂-uitstoot, minder uitval en een hoger dierenwelzijn. Larven dus. Door de krachten binnen de insectenteelt voor pluimveevoer te bundelen, vormen partijen een transparante keten, zo is het idee. Elke schakel heeft zijn eigen kwaliteitsborging. Hiermee kan een claim worden gelegd bij de verwaarder van het vlees. Zo moet een eerlijk verdienmodel ontstaan voor elke schakel in de keten. Met een marktonderzoek willen de deelnemers aan de sessie onderzoeken of er behoefte is aan de circulaire kip. Ook wil de werkgroep een pilot starten met een proefgroep kippen.

Kansen én uitdagingen
Uit de werkbijeenkomst blijkt dat er voldoende kansen zijn voor de insectensector in Nederland. Tegelijkertijd zijn er voor de bedrijven ook nog veel uitdagingen. Door de krachten te bundelen, kunnen ze de potentie die de sector heeft omzetten in een winstgevend perspectief. Op basis van de resultaten van de werksessie gaan de organiserende partijen de vervolgstappen uitwerken.

De bijeenkomsten van AgriFoodInnovation komen tot stand in samenwerking met AgriFood Capital, Brainport Development, REWIN West-Brabant, provincie Noord-Brabant en de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM). Deze werkbijeenkomst werd ook georganiseerd in samenwerking met NGN (New Generation Nutrition) en NIK (Network for Insect Knowledge). AgriFoodInnovation wordt ondersteund door Regio Deal Noordoost Brabant.

Dit artikel verscheen in de nieuwsbrief van AgriFoodInnovation van mei 2024. Ontvang je onze nieuwsbrief nog niet? Meld je dan hier aan en mis niets.