“Met hulp van een robot alleen dát zaaien wat je wilt eten”

Arend is mede-initiatiefnemer van het circulaire concept PixelFarming dat zonder gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen draait om ‘digitaal moestuinieren’.

Het van oorsprong persoonlijke kleinschalige plan is één van de businesscases binnen AgriFoodInnovation, waarmee Brabant werk maakt van de verbinding tussen agrifood en high tech. Dit op initiatief van HAS Hogeschool, ZLTO en de universiteiten van Wageningen en Eindhoven en AgriFood Capital als programmamanager. Het doel is om grensverleggende innovaties in de agrifood te versnellen in transitie naar een duurzaam voedselsysteem. “Een prachtig avontuur, waarin we hightech inzetten om maatschappelijke doelen te realiseren!” zegt Arend Koekkoek over PixelFarming.

Een robot die het werk doet in de moestuin. Dat is de vrije en platte vertaling van PixelFarming. Kun je de ontstaansgeschiedenis van PixelFarming schetsen?

PixelFarming is ontstaan vanuit Campus Almkerk, een innovatiecentrum voor duurzame landbouw. Dus ik zal eerst schetsen hoe Campus Almkerk tot stand kwam. Tijdens een vakantie in 2016 filosofeerden mijn vrouw Simone en ik samen met onze vrienden Karin Timmerman en Kees Westein over een leven waarin we zelfvoorzienend zouden kunnen zijn op alle vlakken: wonen, werken, energie én voeding. Na die vakantie besloten we het gewoon te gaan doen. Als je de wereld beter wilt achterlaten, kun je maar het beste zelf beginnen.

Op Campus Almkerk bedenken we vernieuwende concepten rondom landbouw, energie en duurzaamheid. We werken én wonen hier. We zijn allemaal techneuten; we kunnen het bedenken maar gaan liever niet zelf het veld op. Schrik voor vieze vingers, hahaha! Zo kwamen we op het idee voor een digitale benadering van de voedselketen, waarbij we het land opdelen in stukjes van 10 bij 10 centimeter. Op deze zogenaamde farmpixels wordt alleen dát voedsel geproduceerd waar je als consument behoefte aan hebt. Dat was de start van PixelFarming.

Wat maakt PixelFarming tot een grensverleggende innovatie?
Je zaait alleen wat je wilt eten; volautomatisch en zónder toevoeging van chemische bestrijdingsmiddelen. Om dit idee uit te voeren, is een robot nodig die volautomatisch gewassen kan zaaien, oogsten en onderhouden. In onze zoektocht naar zo’n robot, kwamen we in San Francisco uit. Daar was een robot die het zou kunnen. Helaas was die alleen geschikt voor kleine stukken land van 1,5 meter. Om er een goed businessmodel van te kunnen maken, hebben we als techneuten daarom zelf een Robot Zero ontwikkeld en geprogrammeerd. Een bedrijf uit de regio laste hem in elkaar.

Hoe helpt PixelFarming bij de transitie naar duurzame voedselsystemen?
PixelFarming heeft alle bouwstenen in zich om de voedselsysteempuzzel opnieuw te gaan leggen: hightech op het land, chemievrij boeren, meer biodiversiteit, meer toegevoegde beleving en daarmee meer waarde voor de teler, verbinding tussen consument en de bodem. In principe is alles er al wat nodig is om de transitie naar een duurzaam voedselsysteem te maken. Alleen, waar begin je en welke volgorde kies je?

Op onze autonome akker, het proefveld, in Almkerk kunnen we laten zien aan telers hoe PixelFarming werkt. We willen deze bedrijfsformule graag delen met andere agrariërs. Er zijn nu tien telers in Nederland die dit idee op hun boerderij zouden willen uitvoeren. Stuk voor stuk prachtige bedrijven die door de toepassing van PixelFarming stabiele inkomens kunnen creëren en weer recht van voortbestaan hebben. Met wat tegenwoordig wordt gezien als een klein boerderijtje van 30 hectare, heb je namelijk al een goede businesscase. Met onze aanpak is een vijf keer grotere verdiencapaciteit mogelijk. Onderzoek toont namelijk aan dat mensen bereid zijn om (veel) meer voor een product te betalen als je er beleving aan toevoegt.

PixelFarming is ontstaan uit jullie wens om zelfvoorzienend te zijn. Al snel werd het idee opgepikt en kwam het in een stroomversnelling. Hoe vind je dat?

Toen we in 2017 de eerste website over PixelFarming lanceerden, waren we binnen een week overboekt; allemaal mensen met interesse in wat wij noemen de automagische moestuin. PixelFarming raakte aan wat heel veel mensen bleken te willen; we waren niet de enigen die het goede wilden doen. Landbouwuniversiteit Wageningen pikte het idee snel op als goede oplossing voor het diversiteitsvraagstuk. Doordat je het land opdeelt in kleine pixels waar je verschillende soorten gewassen teelt, ontstaat direct meer biodiversiteit. Van het een kwam het ander. Het was niet onze opzet om er iets mega’s van te maken, maar het is wel geweldig dat dit gebeurt! De Provincie Noord-Brabant omarmde vervolgens het idee omdat ze het zo’n mooi korte-keten project vonden, dat zij zo snel als mogelijk wilden opschalen. Vervolgens haakte de BOM (Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij) aan en kwamen we in contact met AgriFood Innovation. Allerlei partijen die zich aangetrokken voelden tot dit idee. Voor verder onderzoek werken samen met studenten van onder andere HAS Hogeschool en Avans Hogeschool. Met elkaar trekken we op naar een next level.

Binnen AgriFood Innovation, waar AgriFood Capital één van de co-founders van is, wordt de digitale gewasketen gezien als een moonshot. Ofwel een idee waarmee je echt een grote stap voorwaarts kunt maken. Hoe kijk jij daar naar?

Het idee van de moonshots spreekt mij aan. Deze innovatie realiseer je namelijk niet met de eerste de beste vuurpijl, je hebt een raket nodig om die grote stap voorwaarts te kunnen maken. Door je gezamenlijk op een missie ver weg te richten, blijf je naast elkaar staan in plaats van tegenover elkaar. Als je de aanname doet dat iedereen gelijk heeft, creëert dat ruimte om samen verder te komen.

PixelFarming is één van de businesscases binnen AgriFoodInnovation om uiteindelijk een digitale gewasketen te ontwikkelen. Regio Deal Noordoost Brabant is een grote ondersteuning bij het verder ontwikkelen van onze PixelFarming robot naar uiteindelijk een 4.0 versie waarmee je daadwerkelijk de reis naar de maan kan maken. Een prachtig avontuur, waarin we hightech inzetten om maatschappelijke doelen te realiseren! En het mooie is, we doen het samen met inspirerende en bevlogen mensen.

Dat vind ik fascinerend aan de agrifoodsector; allemaal mensen die echt iets goeds met de wereld willen. We kunnen het met elkaar! Dat positivisme hebben we hard nodig. Tegelijkertijd is het geen makkelijke opgave. De landbouw transitie is namelijk nog vele malen groter dan de energietransitie waar we ook al tientallen jaren mee bezig zijn. Om die voedseltransitie daadwerkelijk in 2050 gerealiseerd te hebben, moeten we samen aan de slag. Dat vraagt van iedereen om zélf verantwoordelijkheid te nemen. Wat kun je zelf doen om de wereld beter achter te laten? De inzet van hightech maakt veel, zo niet alles mogelijk, maar het vraagt wel om de juiste mindset van ieder persoonlijk.

Tekst: Hennie van de Kar-Vervooren
Fotografie: Sandra Peerenboom