Is het gebruik van data in de tuinbouw een lust of een last? Deze vraag stond 23 november centraal tijdens het eerste GreenTechPort Brabant Café in een reeks over data en Artificial Intelligence (AI). Tijdens de bijeenkomst bij de Boerderij van de Toekomst in Reusel bleek dat het delen van data nog wel een drempel is. “Als de context niet duidelijk is, zijn boeren er huiverig voor om hun data zomaar te delen.”
De reeks bijeenkomsten in het GreenTechPort Brabant Café over data in de tuinbouw is een gezamenlijk initiatief van GreenTechPort Brabant, AgriFoodInnovation, NXTGEN Hightech en het Praktijkcentrum voor Precisielandbouw. Het doel is drieledig: mensen uit de sector bij elkaar brengen voor inspirerende ontmoetingen, ophalen wat de behoeften zijn als het gaat om data en AI en andere partijen laten vertellen wat de mogelijkheden ervan zijn. De samenwerking tussen de initiatiefnemers is nieuw, vertelt Louise van der Heijden, programmadirecteur van GreenTechPort Brabant. “Vanuit een iets andere invalshoek zijn we alle vier met de tuinbouwsector bezig, en bieden we allemaal dus net iets anders. Wij brengen onze aanjaagkracht in. AgriFoodInnovation ontwikkelt businesscases. NXTGEN Hightech heeft een groot netwerk van technologiebedrijven die tuinders zoeken om innovaties mee uit te testen. En het Praktijkcentrum voor Precisielandbouw laat zien hoe innovaties in de praktijk toe te passen zijn. Echt een bundeling van krachten dus. Het blijft dan ook zeker niet bij deze ene bijeenkomst.”
‘Pas als je een toepassing hebt, gaan data leven’
Uitdagingen en hobbels
Uitgangspunt van de bijeenkomsten is dat het gebruik van data in de tuinbouw kan helpen bij slimmer telen. Het kan de efficiëntie verbeteren, de opbrengst verhogen en de milieueffecten verminderen. Tegelijkertijd zijn er ook uitdagingen en hobbels te nemen. “Een van de valkuilen bij het werken met data is dat je te snel van start gaat”, zegt Pieter Overdevest, die de middag aftrapt met een masterclass Data & AI. Volgens de dataspecialist moet je als ondernemer eerst goed weten wat je bedrijfsdoel is. Pas dan kun je aan de slag met data die daarbij passen. “Stel: ik heb voor volgend jaar een partij bomen verkocht met een diameter van 4,5 centimeter, dan moeten die geen 3,5 centimeter worden. Ik wil daarom graag weten wat de stamdiameter over een jaar is. Hiervoor moet ik indicatoren vastleggen in een model, waarmee ik kan voorspellen wat de diameter wordt. Bijvoorbeeld de hoeveelheid regen en zon, de temperatuur en de grondgesteldheid. Als blijkt dat meer water helpt om de stamdiameter te laten toenemen, kan ik daarop gaan sturen. Het gaat dus om relevante inzichten die we uit data kunnen halen en kunnen koppelen aan een uitkomstmaat, zoals de stamdiameter.”
Nieuwe mogelijkheden
Dat blijkt ook uit de drie pitches die volgen. Directeur Peter Millenaar van BBLeap – leverancier van systemen om landbouw op plantniveau mogelijk te maken – stelt dat data op zich geen waarde hebben. “Pas als je een toepassing hebt, gaan data leven”, zegt hij. “Als je ze bewerkt met AI krijg je een output die je kunt inzetten voor, bijvoorbeeld, het plantspecifiek behandelen van gewassen. Van daaruit ga je heel veel nieuwe mogelijkheden zien; dat is een generiek effect van innovatie.”
Soms blijkt de toepassing pas later, vertelt hij in de interactieve carrouselrondes na de pitches. “Het kan gebeuren dat je gedurende het groeiseizoen iets tegenkomt en wilt weten waar dat vandaan komt. Met terugwerkende kracht heb je dan de data nodig en wordt de toepassing ervan op dat moment pas duidelijk. Eigenlijk kun je dus beter alle data bewaren, dat kost ook minder energie dan ze te vernietigen.”
Data delen
Millenaar pleit voor het delen van data, zodat het aantal nieuwe toepassingen kan toenemen. “Als we in Nederland met elkaar het voordeel willen hebben van data, dan moeten we die data ook met elkaar delen. Dat is ongelooflijk krachtig, want dan kun je in één keer uit alle bronnen data gebruiken om nieuwe modellen te maken.”
Toch blijkt dat delen niet voor elke ondernemer vanzelfsprekend is. “De context van de data is heel belangrijk, net als oorzaak-gevolg”, zegt een deelnemer. “Als je iets meet, kan het door tien dingen ontstaan zijn. Maar als boer wil je de oorzaak weten en daarop ingrijpen. Dus als de context niet duidelijk is, zijn boeren er huiverig voor om hun data zomaar te delen.”
“Ik heb klanten in Amerika die het juíst willen delen en vastleggen”, reageert Millenaar. “Omdat ze daarmee kunnen bewijzen dat ze het goed doen. Dat is een heel andere aanvliegroute.” Hoe de hobbel voor het delen van data genomen zou kunnen worden? “Door goede voorbeelden en ervaringen”, zegt een ander. “Als mensen een positieve ervaring hebben en zien wat de toepassing van data kan bieden, worden ze enthousiast. De voordelen zijn dan groter dan de nadelen en dan stappen ze wel over die horde heen.”
‘Benchmarking om er als collectief beter van te worden’
Uitruilnetwerk
Jacob van den Borne van Van den Borne Aardappelen, het Praktijkcentrum voor Precisielandbouw en de Boerderij van de Toekomst heeft die horde al lang en breed genomen. In zijn pitch vertelt hij over ‘zijn’ uitruilnetwerk van ruim honderdtwintig boeren, die met elkaar 500 hectaren grond uitruilen. Hij ontwikkelde er een voor Europa uniek dashboard voor, dat laat zien wat op welk perceel wordt geteeld en hoe de bodemgesteldheid is. Benchmarking dus, om er als collectief beter van te worden. Het idee achter het dashboard is het bij elkaar brengen van data op gebiedsniveau, met als doel: slimmer telen met betere resultaten. “Maar die informatie is alleen maar waardevol als ik die deel met de grondeigenaren”, aldus Van den Borne. “Dan kunnen we bekijken hoe we de gronden kunnen verbeteren, voor mijn aardappelteelt en hun maisteelt bijvoorbeeld.”
Voorsprong
Tijdens de carrouselronde blijkt ook bij zijn toehoorders dat het vrijgeven van data – ook al is het geanonimiseerd – niet vanzelfsprekend is. “Ik heb mijn eigen afzet en kwaliteitsbeleid en zit niet meer in een coöperatie”, aldus een glastuinbouwer. “Als dat wel zo was, zou ik het doen, want een samenwerkingsverband moet weten wat-ie te verkopen heeft.” En wat als het gaat om de productie per vierkante meter, om via data te weten hoe kassen in je omgeving presteren? “Dat doen we al via studieclubs”, zegt een ander. “Als ik dan twee meter minder gesneden heb, kan ik op basis van de gegevens analyseren wat daar de reden van is. Uiteindelijk moet je met die data toch geld zien te maken.”
“Dan zijn jullie al een heel stuk verder dan in de akkerbouw”, concludeert Van den Borne.
‘Neem je verantwoordelijkheid en zorg ervoor dat je zelf kunt beschikken over je data’
Datapositie pakken
Volgens Will Kroot van NXTGEN Hightech – Hollandse Datalinie moet de agrarisch ondernemer zijn datapositie pakken. “Neem je verantwoordelijkheid en zorg ervoor dat je zelf kunt beschikken over je data.” En dat is precies wat het project Hollandse Dataline van NXTGEN Hightech doet: het organiseren van de opslag, toegang en zeggenschap van bedrijfseigen data door het ontwikkelen van dataruimte per teler. In deze digitale omgeving kunnen telers data beheren en gebruiken voor het optimaliseren van hun bedrijfsvoering. Én ze kunnen vanuit hun individuele dataruimte gegevens uitwisselen met anderen.
Tijdens de carrouselronde blijkt dat dit ook is wat agrariërs willen. “Wij zijn op zoek naar een makkelijk platform, waar we al onze data kunnen koppelen in plaats van met verschillende Excel-programma’s te moeten werken”, zegt een deelnemer. Of het bedrijf waar hij werkt de data al uitwisselt? “Voor een deel wel. We zitten bij een handelsorganisatie en de gegevens over kostprijs van verpakkingen en kilo’s per vierkante meter delen we met andere telers. Maar niet de kostprijs van een kilo tomaten bijvoorbeeld. Dan zou je van elke teler zo de winst kunnen uitrekenen. Delen is prima, maar er zijn wel grenzen.”
Het vervolg
De organiserende partijen van het GreenTechPort Brabant Café maken op basis van de bijeenkomst een analyse van de behoeften van bedrijven. Van daaruit bekijken ze hoe ze gezamenlijk de tuinbouw verder kunnen helpen in de toepassing van data en AI. Denk aan de inzet van datacoaches, de uitwerking van businesscases en de aansluiting in zogenaamde user cases van techbedrijven. Door gebruikersgedrag te analyseren, kunnen deze bedrijven vaststellen waar klanten problemen mee hebben of pijnpunten tegenkomen.
Nu al concrete vervolgstappen zetten?
De enthousiast geworden ondernemer kan nu al aan de slag met data en AI.
Tijdens het GreenPortBrabant Café waren al deze vervolgopties vertegenwoordigd.
Vier jaar van grensverleggende innovaties. Dat is het gedroomde resultaat van het AgriFoodInnovation-programma Regio Deal Noordoost-Brabant. Met een heuse Safari Tour langs onze drie businesscases sluiten we het programma op…
Op 4 december 2024 vindt het Regio Deal event ‘De Kracht van Samen in de regio’ plaats. Het is een feestelijk moment waarop Team Regio Deal Noordoost Brabant graag terugblikt…
Agristo, Aviko, Duynie, Lamb Weston en Peka Kroef slaan de handen ineen voor een baanbrekende samenwerking gericht op duurzaamheid en milieubewustzijn. Samen zetten deze partijen zich in om de haalbaarheid…